21 Şubat dünya anadil gününde dilimize sahip çıkmak için halkımıza ve duyarlı kamuoyuna çağrımızdır.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO, kaybolma tehlikesi olan dilleri;
– Kırılgan,
– Açıkça Tehlikede,
– Ciddi tehlike altında,
– Son derecede tehlikede ve
– Kaybolmuş diller olarak sınıflandırmıştır.
UNESCO Raporuna göre Türkiye’de 18 dil, Dünya’da ise 2473 dil kaybolmaya yüz tutmuş durumdadır. Türkiye’deki dillerden Zazaca’nın da bu tehlike kapsamında olduğu ve devletin bu dile sahip çıkması gerektiğini belirtmek istiyoruz.
Halkımızı da bu konuda hassasiyete davet ediyoruz.
Her dil ve kültür, yaşamın her alanında büyük katkılar sunar. Aynı zamanda insanlığın geçmişine dair renkleri ve tatları taşır. “Her dil bir dünyadır” düşüncesinden hareketle, dünyalarımızın ölümüne seyirci kalmayalım. Dilleri ve kültürleri güzellikleri ile yaşatarak, insanlık bahçesini renklerinden mahrum bırakmayalım. Ülkemizdeki tüm dillerin yaşatılması ve geliştirilmesinin anayasal güvenceye alınması gerekmektedir. Resmi dil dışındaki dillere pozitif ayrımcı davranılmalı. Bunlar, okul müfredatlarına eğitim dili olarak konmalıdır. Merkezi ve yerel yönetimlerce, anadilinde faaliyet yürüten dernek, vakıf, vb. kuruluşlar desteklenmelidir.
Ayrıca; halkımıza da seslenerek, Dilimiz Zazaca’nın yok olmaması için herkesi duyarlı olmaya, bu konuda faaliyet yürüten kurumlara destek sunmaya çağırıyoruz.
ÖZET OLARAK TALEPLERİMİZ ŞUNLARDIR
• Zazaca’nın okullara eğitim dili olarak konulması,
• Zazaca tüm gün yayın yapan radyo ve televizyonun devlet tarafından açılması,
• Zazaca üzerine eğitim gören insanların istihdamının sağlanması,
• Zazaca’nın kültürel anlamda kendini geliştirmesi için pozitif ayrımcılığa tabi tutulması,
• Zazaca dili üzerine çalışmaların yapılmasında politik ve ön yargılara maruz kalınmaması için derneklerimizin de (Zaza Derneklerinin) düşüncelerinin alınması,
• Artuklu üniversitesinin hazırlamış olduğu Zazaca ders kitabında, Zazaca’yı Kürtçeleştirmek için (Kurmanji’ye yakınlaştırmak için) kasıtlı olarak yoğun bir şekilde Kürtçe sözcükler kullanılmıştır. Zazaca olan birçok sözcük de yanlış yazılmıştır. Ders kitaplarının hazırlanmasında Bingöl ve Tunceli üniversitelerinin görevlendirilmesi ve bu konuda derneklerimizin de (Zaza derneklerinin) görüşlerinin alınması veya birlikte çalışmanın sağlanması,
• Zazaların gerek Zaza coğrafyasında, gerekse tüm Türkiye’de: siyasi, kültürel, ekonomik ve dilsel olarak varlıklarını koruyabilmeleri ve geleceğe taşıyabilmeleri için, Zazalara pozitif ayrımcılık uygulanması,
• Zaza coğrafyasındaki bütün kamu, kurum ve kuruluşların da Zazaca bilen memur ve yöneticiler görevlendirilmesi,
• Demokratik ve sivil bir anayasanın yapılması,
• Yerel yönetimlere ağırlık verilmesi,
Tarafımızca talep edilmektedir.
Saygılarımızla
QOMÊ MA RÊ
MORDEMÊNİ (İSANÊNİ) RÊ
21 yê Gucige/ Roca Zonunê Dina, wayrêniya Zazaki rê; qomê ma rê, isaniye rê vatena mawa;
UNESCO ( Komela Musnarêni/eğitim, İlim u Zagoni ê Dugelunê Dina) nia rêz kerde. Zonê ke bınê cendera vindibiyaene derê:
– Zonê ke vindi biyaene derê
– Zonê ke eskera vindi biyaene derê
– Zonê ke raştaraşt vindi biyaene derê
– Zonê ke qerqele derê
– Zonê ke biyê vindi şiye…
Rapora UNESCOy gore Tırkiya de 18 zoni, dina de 2473 zoni biyê vindi.
Zonê ke Tırkiya de qesey benê inun ra Zazaki ki qerqele dero. Gune dewlete ni zon rê wayir veciyo.
Ma wazenime ke; qomê ma ki zonê xo rê wayir veciyo. Qeyretê zonê xo bıkero.
Yê heme zon u zagonun, hergu het ra weşiye sero ca u tesirê xo estê. Hergu demê mordemêni (isanêni) ra rengun thamu seveknenê, kırısnenê, anê hata be ewro (na roce).“Hergo Zon jû Dinawa” vatene ra gore, qe kes nêşkino ke merdena zonu rê çımanê xo pêrocıno, xo kheraniye no, fek ro pêser no… Gune qeyretê weşiya zon u zagonun bıkerime ke, baxçe mordemêni (isanêni) taê rengunê xo vindi mekero. Cı ra morım memano. Zonê ke na memleket dêrê, anayasa ni zonun bicêro bıne perranê xo (bıne garanti). Dina sero bımanê u raver şêrê… Zonê resmi ra vêşêri, zonê bini, babetê pozitifin ra ravêr bıcêriyê… Zoni têde müfredatanê mektebun kuye. Zonê musnarêni (eğitim) bıbırê. Dewlete u belediyey komelun u vaqıfê ke zon u zagonun rê xızmete kenê, pheşti inun derê.
Qomê ma rê vatena ma;
Heme kes zonê xo rê xızmete bıkero. Komelê ke zonê ma sero gurinê, qeyretê cı bıkerê. Heme kes bêro era xo ser, çımanê xo akero, cı rê wayir bıro ke; zonê ma vindi mebo… Pheşti bıdê kar u gurê zonê ma…
KILMEK RA NİNUN WAZENEMÊ
• Zazaki, mektebun de zonê musnarêni bo.
• Terefê dewlete ra, TV be Radyonê ke sew-sodır akerdaeye, Zonê zazaki de ki aberê.
• İsanê ke Zazaki sero musnarêni kerda, inun rê kar u gure bıvêniyo.
• Zagoni ser, xo raver berdena Zazaki rê babetê pozitifin ra pheşti cıdiyo.
• Zazaki sero kar u gureyê ke cêrine de, seveta politik u ideoloji ra dûr kûtene gune dewlete pers komelanê Zazaun ra fiyo. Fıkrê inun rê qıymet cıdero.
• Kıtabanê Dersanê Zazaki sero gureo ke Universita Artukli gureto de, no gure, gurê do ideolojiko. Hete ra zazaki çarno Kurmanci ser, hetê bin ra ki, qesê/qısê Zazaki ğelet nustê. Gune, no kar u gure Universita Munzur be Çoligi diyo. Komelê zazaun ki, ni kar u gure miyan de bê.
• Cao ke qomê Zazay sero weşiya xo rameno, gune i/ê cay, gune Tırkiya de bara siyasi, ekonomi, zon u zagoni babetê pozitifin ra bero sevekıtaene.
• Cao ke Zazay tey weşiya xo ramenê, i/ê caun de kamê ke çeberê dewlete de gurine, gune Zazaki bızanê.
• Anayasa ê da demokratike pêsaniyo.
• İdarekarina hurendiyan rê gıraniye cıderiyo.
Ebe sılamana
İstanbul Zaza-Der Almanya Zaza Cemaati Diyarbakır Zaza-Der
